Overlijden huisdier, hoe vertel je het je kind?

Het verliezen of laten inslapen van een huisdier kan heel verdrietig zijn, zowel voor jou als voor je kind. Kinderen beseffen vaak nog niet helemaal wat de dood betekent en reageren er anders op dan volwassenen. Zo geef je ze troost.

Een overleden huisdier kan de eerste keer zijn dat je kind een dierbare verliest, en daarmee te maken krijgt met de dood. Of het nou een hond is die al tien jaar onderdeel is van het gezin of een hamster die na een jaar ernstig ziek wordt, in beide gevallen kan een kind dit als zijn beste maatje zien.

Hoe vertel je het je kind

Een gesprek beginnen over leven, dood en rouwen op een manier dat een kind het begrijpt is niet makkelijk. Vaak zijn ouders bang dat de kinderen een trauma oplopen, maar vroeg of laat komen ze toch in aanraking met de dood. Het is aan jou om het slechte nieuws op een goede manier te vertellen. Als je moet dealen met het verlies van een huisdier, dan helpen onderstaande punten je kind om beter met zijn gevoelens op te gaan. Hou hier rekening mee:

Wees eerlijk Zeg niet dat het dier ‘weggaat’ of ‘slaapt’. Als je het woord ‘weggaan’ gebruikt, kan je kind denken dat zijn huisdier weer terugkomt. Ook wekt het verwarring op: het dier is er natuurlijk nog wel, hij ademt alleen niet meer. Bij het woord ‘slapen’ kan het zijn dat je kind zelf een angst ontwikkelt om naar bed te gaan of in paniek raakt als andere mensen zeggen dat ze gaan slapen.
Wees duidelijk Zorg dat je kind begrijpt wat de dood betekent, en zich beseft dat het dier niet meer terugkomt. Kinderen begrijpen vaak meer dan volwassenen denken. Zie hieronder wat je van kinderen mag verwachten per leeftijd.
Houd het kort Het zou kunnen dat je kind vraagt om details, en eigenlijk vraagt je kind dan om troost. Ga hem niet ‘voeden’ met nare beelden van het overlijden. Herhaal de boodschap gewoon nog een keer, op een geruststellende toon.
Stel het niet uit Hoe moeilijk het ook is, vertel het je kind direct.

Hoe rouwt een kind

Vergelijk jouw verdriet niet met die van je kind. Een kind rouwt anders dan een volwassene. Bovendien snappen kinderen vaak nog niet helemaal wat het concept ‘dood’ betekent. Het ene kind is al eens in aanraking geweest met de dood, bijvoorbeeld bij het overlijden van een oma. Het andere heeft nog nooit iets dergelijks meegemaakt en vindt het misschien eng. Het hangt ook af van hun leeftijd. Hoe ouder een kind is, hoe beter hij het zal begrijpen.

Een kind van 3 tot 5 jaar snapt nog niet goed dat de dood een onomkeerbaar concept is. Hij kan denken dat de dierenarts het huisdier weer tot leven kan wekken met een spuitje. Maar hij kan ook denken dat het overlijden van het dier zijn schuld is, bijvoorbeeld als hij onlangs om een puppy vroeg.
Een kind van 6 jaar snapt meestal wat de dood betekent, en dat het dier niet meer terug zal komen. Ze zien de dood vaak wel als iets dat bij anderen gebeurt, en vinden het moeilijk te accepteren dat het binnen hun eigen gezin voorkomt.
Vanaf 9 jaar gaat een kind beseffen dat de dood uiteindelijk iedereen overkomt, ook hemzelf. Hij kan echter nog steeds schuldgevoelens hebben als gevolg van de dood van zijn huisdier, bijvoorbeeld omdat hij het gevoel heeft er niet goed genoeg voor gezorgd te hebben.

Bovenstaande is uiteraard niet altijd van toepassing: elk kind is uniek, ontwikkelt zich op een andere manier en gaat anders met dingen om. Kijk vooral goed naar wat je kind nodig heeft: op verschillende momenten zal hij zich anders voelen.

Wees niet verrast als je kind in ‘vlagen’ rouwt. Zo kan hij het ene moment vrolijk zitten spelen, terwijl hij het andere moment heel verdrietig is en alleen maar bij jou wil zijn. Of hij ziet de hond van de buren, wat hem opeens weer een enorm verdriet bezorgd. Bij een kind is het heel normaal als het verdriet met tussenpozen bovenkomt.

Als je kind blijft rouwen

Blijft je kind langer dan een maand onophoudelijk verdrietig? Heeft hij problemen op school of vertoont hij (nieuwe) fysieke problemen zoals buikpijn? Dan zou het kunnen dat je kind zijn huisdier niet kan loslaten. Blijf in dit geval (veel) met je kind praten. Vraag hem waarom hij verdrietig is en vertel over je eigen ervaringen als kind, en het verlies van jouw huisdier.

Er bestaan een heleboel kinderboeken over het verliezen van een huisdier en de gevoelens die hierbij komen kijken. Deze kunnen je kind helpen bij het rouwproces: ze laten hem zien dat er meer kinderen zijn met dezelfde ervaring en hoe zij met die gevoelens omgingen.

Huisdier laten inslapen

Als het huisdier niet meer naar huis kan, en bij de dierenarts zal inslapen heb je twee opties: het dier kan worden achtergelaten bij de dierenarts, of meegenomen worden naar huis. Je kind ziet het huisdier in dit geval dus óf levend weggaan, en dood terug, of helemaal niet meer. Het is hierin belangrijk duidelijk aan je kind uit te leggen wat er gaat gebeuren, zodat ze beseffen dat ze het dier niet meer levend terug zullen zien.

Je kunt er ook voor kiezen je kind mee te nemen naar de dierenarts voor het inslapen, vanaf de leeftijd dat ze het concept ‘dood’ begrijpen.

Een kind dat jonger is dan 5 jaar zal zich niet veel bij kunnen voorstellen bij het concept ‘inslapen’. Je kunt in dat geval dan ook beter uitleggen dat jullie huisdier zo ziek was dat de dokter hem moest helpen om te sterven. Gebruik in ieder geval niet het woord ‘inslapen’ zelf, want dan kan je kind problemen krijgen met slapengaan omdat ze bang zijn dat ze niet meer wakker zullen worden. Benoem ook niet dat jullie huisdier een ‘spuitje’ heeft gehad want de link met de vaccinaties die je kind zelf nog krijgt, is in dat kinderhoofdje snel gelegd.
Kinderen van 5-7 jaar kun je al wel uilteggen wat euthanasie of ‘inslapen’ inhoudt en waarom het soms nodig is. Bereid je wel alvast voor op een stortvloed aan vragen.
Kinderen vanaf 7 jaar zou je best aanwezig kunnen laten zijn bij het inslapen. Leg voorafgaand aan de procedure heel goed uit wat er gaat gebeuren en wat hij gaat zien. Vertel ook dat de dokter het dier geen pijn doet, maar dat de poes of hond het eerste prikje wel een beetje kan voelen. Je kunt er ook voor kiezen je kind, samen met een vriend of familielid, in de wachtkamer te laten wachten totdat het spuitje is gegeven, en hem daarna afscheid te laten nemen. Overleg met je kind wat hij fijn vindt.

Cremeren of begraven

In geval van inslapen kan het dier bij de dierenarts gelaten worden. Maar het kan ook mee naar huis worden genomen zodat het kan worden begraven of gecremeerd. Er bestaan dierencrematoria en begraafplaatsen. In geval van thuis overlijden is het goed om je kind het overleden huisdier te laten zien, voordat hij weggaat; als je hem zomaar meeneemt begrijpen ze niet waarom hij ineens weg is. Wees niet bang dat je kind een trauma oploopt, vroeg of laat gaat hij toch in contact komen met de dood. De leeftijd van je kind is hierin niet belangrijk.

Afscheid en herdenken

Kinderen hebben behoefte aan een (formeel) afscheid voor hun huisdier. Betrek je kind hierbij: wat zou hij willen doen? Er kunnen bijvoorbeeld tekeningen gemaakt worden van het huisdier, een fotoalbum worden samengesteld of een boom in de tuin gelplant ter nagedachtenis. Zo heeft je kind altijd iets om naar te kijken of naartoe te gaan als hij zijn huisdier mist.

Je eigen verdriet

Een huisdier is vaak onderdeel van het gezin, en het verlies kan daardoor voor de hele familie ingrijpend zijn. Het kan zeker geen kwaad een traantje weg te pinken waar je kind bij is, maar een heel groot verdriet kun je beter niet in de buurt van je kind verwerken, dat is voor hem te overweldigend.

Nieuw huisdier

Het is belangrijk dat er genoeg tijd is geweest voor het rouwproces voor je een nieuw huisdier neemt, tenminste zes maanden. Als je kind direct al staat te springen om een nieuwe hond of poes, leg hem dan uit dat iedereen nog wat tijd nodig heeft om afscheid te nemen voor er een nieuw dier in huis komt. Bespreek op termijn met het hele gezin óf en wanneer het tijd is voor een nieuw huisdier.

Bron: Ouders van nu